Uzależnienia behawioralne – czym są i jak je leczyć?

Zwykło się przyjmować i sądzić, że uzależnienie związane jest z przyjmowaniem substancji psychoaktywnej, np. alkoholu czy narkotyków. Okazuje się, że uzależnienie może być także od pewnych zachowań lub grupy zachowań z wielokrotnym, długotrwałym i utrwalonym powtarzaniem danej czynności. Ten rodzaj nałogu istniał od zawsze, ale z racji rozwoju technologicznego coraz więcej osób choruje na tego typu uzależnienia. Ludzie chorują na uzależnienia od czynności, ponieważ znajdują w nich ukojenie, ekscytację i przyjemność. Wszystko po to, by poradzić sobie ze stresem związanym z wyzwaniami, jakie stawia życie.

Jak dochodzi do rozwoju uzależnienia behawioralnego?

Podejmowanie działań, które później w sposób niekontrolowany przeradzają się w uzależnienie, pierwotnie ma pomóc osiągnąć spokój i satysfakcję. Pozwala także zniwelować napięcie i złe samopoczucie. Charakterystyczną i wspólną cechą tego typu zaburzeń jest brak kontroli nad impulsami, które prowadzą do permanentnego popełniania czynności, które przeradzają się w uzależnienie. Rozwija się niepohamowana potrzeba robienia czynności, a jej wykonanie przynosi ulgę. Wyróżniamy dwa rodzaje uzależnień: biomedyczne oraz psychodynamiczne. Za rozwinięcie tego pierwszego odpowiadają przekaźniki mózgowe oraz geny. Drugie z kolei związane jest z dzieciństwem i traumami, które rozwinęły się w tym czasie.

Uzależnienia behawioralne – jakie są rodzaje?

-Patologiczny hazard.

-Uzależnienia od technologii: siecioholizm- od przebywania w sieci internetowej; portali społecznościowych; od gier komputerowych; fonoholizm- od używania telefonu komórkowego; kart płatniczych; środków masowego przekazu.

-Uzależnienia związane z pożywieniem: anoreksja, bulimia, biogeksja- obsesyjne dbanie o wysportowaną sylwetkę i przyrost mięśni; ortoreksja- przesadna dbałość o spożywane posiłki.

-Pracoholizm.

-Zakupoholizm.

-Seksoholizm i uzależnienie od pornografii.

-Tanoreksja- uzależnienie od opalania się, zwłaszcza w solarium.

-Uzależnienie od medycyny estetycznej i zabiegów poprawiania urody.

Jakie są objawy uzależnień behawioralnych?

Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Zaburzeń Psychicznych ICD-10, wyróżnia charakterystyczne objawy uzależnień behawioralnych, takie jak:

-brak lub trudności w kontrolowaniu zachowań związanych z uzależnieniem.

-Przymus lub silna potrzeba wykonywania czynności związanych z uzależnieniem.

-Niezaprzestanie czynności, mimo ponoszenia negatywnych skutków związanych z uzależnieniem.

-Fizjologiczne objawy zaprzestania działań związanych z uzależnieniem, typowy syndrom odstawienny (bóle głowy, agresja, obniżone samopoczucie, bezsenność, rozdrażnienie).

-Większa tolerancja na określone zachowania. W związku, z czym nasila się częstotliwość i skala zachowań, w celu osiągnięcia oczekiwanego rezultatu.

Objawy uzależnień behawioralnych są porównywalne z objawami uzależnień od substancji psychoaktywnych. Oznacza to, że są one równie niebezpieczne i groźne dla zdrowia. Niestety bardzo często bagatelizowane, ponieważ uważa się, że ich występowanie związane jest z brakiem silnej woli.

Uzależnienia behawioralne u dzieci i młodzieży

Na uzależnienia kompulsywne, czyli behawioralne bardzo często cierpią dzieci i młodzież. Wynika to z rozwoju i dostępności nowych technologii. Ich układ dopaminergiczny w mózgu opiera się głównie na schemacie kar i nagród. Jeżeli więc po wykonaniu jakiejś czynności odczuwają przyjemność, mózg dostaje sygnał o otrzymanej nagrodzie. Dlatego właśnie dzieci i młodzież, nie dość, że łatwiej, to jeszcze częściej popadają w uzależnienia kompulsywne niż dorośli. Ponadto warto zaznaczyć, że rozwój tego typu zachowań może wynikać z grupy rówieśniczej, w jakiej przebywają nieletni. Często forma spędzania wspólnie czasu opiera się o granie w gry komputerowe, czy surfowanie po Internecie. Może być to zatem jednym z zagrożeń, które czyhają na młodego użytkownika sieci internetowej.

Leczenie zachowań kompulsywnych

Głównym problemem leczenia uzależnień behawioralnych jest brak możliwości całkowitego wyeliminowania czynnika uzależniającego. W przypadku choroby alkoholowej lub narkomanii można całkowicie odciąć uzależnionego od środka odurzającego. Niestety przy uzależnieniach behawioralnych nie jest to wykonalne, ponieważ nie można zakazać choremu nie robić zakupów, jeść, uprawiać seksu, czy korzystać z komputera. Kluczem w terapii leczenia uzależnienia behawioralnego jest odpowiednio dobrana i dopasowana pod kątem cech osobowości i indywidualnych potrzeb, terapia poznawczo-behawioralna oraz dialog motywacyjny. Z osobą chorą przeprowadzane jest także dogłębne rozpoznanie problemów życiowych, tak aby potrafiła sobie z nimi radzić bez konieczności wracania do zachowań, które prowadziły do uzależnienia.